Teatr Bagatela

Witold Gombrowicz, prozaik, dramatopisarz, eseista, urodził się w 1904 w świętokrzyskich Małoszycach k. Opatowa, w starej rodzinie ziemiańskiej wywodzącej się z okolic Remigoły na Litwie. Od 1911 mieszkał w Warszawie, gdzie w 1927 ukończył studia prawnicze. Studiował też krótko w paryskim Institut des Hautes Études Internationales, następnie pracował jako aplikant sądowy w Warszawie i adwokacki w Radomiu. Porzucił prawo na rzecz literatury. Debiutował zbiorem opowiadań Pamiętnik z okresu dojrzewania (1933, wyd. rozsz. pt. Bakakaj 1957), był publicystą i recenzentem kilku czasopism, głównie „Kuriera Porannego”, miał swój stolik w kawiarni literatów „Ziemiańska”. Do wyjazdu z Polski zdążył wydać kontrowersyjną powieść Ferdydurke (1937), sztukę Iwona, księżniczka Burgunda (1938) oraz pod pseudonimem Z. Niewieski gazetową powieść sensacyjną Opętani (1939). Wybuch wojny zastał go w Buenos Aires, gdzie początkowo biedował, sporadycznie publikując drobne artykuły i prozę w czasopismach, a w latach 1947-53 dorabiał jako urzędnik w Banco Polaco. W 1947 ukazał się w Buenos Aires hiszpański przekład Ferdydurke, a w 1948 dramatu Ślub. Od 1951 Gombrowicz współpracował z Instytutem Literackim w Paryżu i tamtejszą „Kulturą”; w serii „Biblioteka «Kultury»” opublikował powieść Trans-Atlantyk wraz ze Ślubem (1953) oraz powieści Pornografia (1960) i Kosmos (1965). Z namowy Jerzego Giedroycia od 1953 drukował w odcinkach w „Kulturze” Dziennik, wydany też w trzech tomach (1957, 1961 i 1966 razem z dramatem Operetka). Dla francuskich czytelników zaistniał w 1958 dzięki przekładowi Ferdydurke. W 1963 przebywał na rocznym stypendium Fundacji Forda w Berlinie Zachodnim. Od 1964 mieszkał we Francji początkowo w Royaumont koło Paryża, a następnie z sekretarką – późniejszą żoną – Ritą Labrosse w Vence koło Nicei, gdzie zmarł w 1969. Nad jego spuścizną literacką czuwa do dziś Rita Gombrowicz.

Mikołaj Grabowski, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, reżyser teatralny i pedagog. Urodzony w 1946 w Chrzanowie. Absolwent krakowskiej PWST na wydziałach aktorskim (1969) i reżyserii dramatu (1977). Po studiach aktorskich zaangażowany do Teatru im. Słowackiego w Krakowie (1969-77), po reżyserskich – do Teatru im. Norwida w Jeleniej Górze (1977-79) i Teatru im. Jaracza w Łodzi (1979-81 i 1988-92). Był dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Polskiego w Poznaniu (1981-82), Teatru Słowackiego (1982-85) i Starego Teatru (2002-12) oraz dyrektorem artystycznym Teatru Nowego w Łodzi (1999-2002). Od 1969 do 1973 asystent na macierzystej uczelni, a od 1998 do 2002 dziekan Wydziału Reżyserii Dramatu tamże. Gościnnie występował i reżyserował na szeregu innych scen w kraju i za granicą, m.in. w krakowskim Teatrze STU, warszawskim Teatrze IMKA i w Pantheater Kampnagel w Hamburgu. Współpracował też z Teatrem Telewizji i Teatrem Polskiego Radia.

Na przestrzeni lat kilkanaście razy powracał do twórczości Witolda Gombrowicza (m.in. Trans-Atlantyk, Teatr Jaracza 1981 i 1989; Teatr Słowackiego 1982; Teatr Śląski 1993; Stary Teatr 2008; Dzienniki, Teatr IMKA 2010). Zrealizował trzyczęściową adaptację pamiętników Jędrzeja Kitowicza (Opis obyczajów, czyli... jak zwyczajnie wszędzie się miesza złe do dobrego, Teatr STU i Teatr Telewizji 1990; Opis obyczajów część II, Teatr Słowackiego 1996; O północy przybyłem do Widawy... czyli Opis obyczajów III, Teatr IMKA 2010). Adaptował też kilkukrotnie prozę Henryka Rzewuskiego (Pamiątki Soplicy, Teatr Jaracza 1981; Teatr Telewizji 1983; Listopad, Teatr Polski w Poznaniu 1982; Teatr Słowackiego 1983, Teatr Telewizji 1995). W 2009 zainicjował program tematyczny „re_wizje/sarmatyzm” w Starym Teatrze, ale równie bliska jest mu współczesna twórczość Bogusława Schaeffera.

Ma na koncie blisko czterdzieści wyróżnień teatralnych, w tym Nagrodę im. Konrada Swinarskiego (1981), oraz Złoty Krzyż Zasługi (1998) i Srebrny Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2005). W grudniu 2021 w Teatrze Bagatela świętuje jubileusz, 75. urodziny.